Το να μεταφράσεις τραγούδια όταν αυτά λένε κάποια ιστορία, ή είναι πλεόν ένα κομμάτι ιστορίας, δεν είναι εύκολη υποθεση, ιδίως όταν αυτά εκπρωσοπούνε κάποια κοουλτούρα και αντιλήψεις, έναν τρόπο ζωής, η αμερικανική φιλολογία -και η μουσική μεσα απο αυτήν- ήταν ένας κήπος με τεράστια ποικιλία. Οι παραδόσεις των μαυρων, των λευκών, το νότου ή του βορρά, οι γαλλικές περιο΄χες όπως η Louisiana, οι ισπανό-μεξικάνικες περιοχές, οι τόσες φυλές ινδιάνων, τα μεταναστευτικά κύματα απο την ιρλανδία και την ελλάδα μέχρι την ιαπωνία, οι ευαγγελιστές φανατικοί χριστιανοί, οι εβραίοι, η voodoo των μαύρων και οι μίξει της χριστιανικής παράδοσης με αυτήν, η τζαζ της νέας ορλεάνης, οι κομμουνιστές, οι αναρχικοί των τελών του 19ού και αρχών του 20ου αιώνα, η μίξη όλων αυτών, και αν θες μπορείς να βρεις άλλα τόσα. Οι παράνοιμοι αλογοκλέφτες, η outlaw country, η cajun μουσική της Lousiana, τα πρώτα κινούμενα τσίρκα, τα freak shows, ο Woody Guthrie, o Tom Henry, οι Sacco & Vanzetti, οι παραδόσεις των απαλαχίων, οι κυνηγοί χρυσού, οι πρώτοι εξερευνητές με τις δεκάδες άμαξες που πηγαίναν προς τη δύση θέλοντας να φτάσουν στον ειρηνικό... Η αμερική ηταν ένα τεράστιο χωνευτήρι ανθρώπων, κοινοτήτων και κουλτουρών και επειδή είμαι οπαδός της μπασραρδοποίσης πιστεύω οτι βγήκε κάτι καλό απο αυτό. Δεν θα υπήρχε ροκ ν ρολ χωρίς την μπλοζ των μαύρων και την κάνουντρη και hillbilly των λευκών. Μπορείς να φταναστείς έναν κόσμο χωρίς την ροκ μουσική? με τις ρίζες και τα κλωνάρια της?
Οταν προσπαθείς λοιπόν να μεταφράσεις ένα κομμάτι που μιλάει για άλλες εποχές και άλλα μέρη, συναντάς λέξεις όπως lowrider, nigth figther, gto. Λέξεις συντομεύσεις όπως pen (penalty, ποινή), con (convict, φυλακισμένος) που απαιτούν κάποιες βασικές γνώσεις και κάποια έρευνα. Σκεψου οτι ακούμε τραγούδια απο μελοποιημένο Καββαδία και δεν ξέρουμε τη θα πούνε λέξεις όπως "θερμαστής" και πολλές άλλες, σκεφτείτε ποσες λέξεις δε γνωρίζουμε ή δεν ξέρουμε την προέλευση τους απο τη ρεμπέτικη μουσική. Γιατί και το μέρος όπου ζούμε ήταν και είναι κομβικό εδώ και χιλιάδες χρόνια για πάρα πολλούς πολιτισμούς, και η ιστορία είναι βαθειά χαραγμένη. Ο λόγος -προφανές ίσως- που δεν ακούμε τη μουσική -όση δε χάθηκε για πάντα- που γέννησε η ευρώπη, ας πούμε, είναι επειδή δεν υπήρχανε τα μέσα, αυτά που θα άλλαζαν τον κόσμο αρκετά χρόνια αφότου ξεκίνησε η βιομηχανική επανάσταση. Το γραμμόφωνο, ο τηλέγραφος, το ηλεκτρικό ρεύμα, συνέπεσαν όλα την εποχή εκείνη που η αμερική ήταν κάτι σαν το κέντρο, ενως νέου κόσμου. Αυτή ήταν μια σύντομη διαρροή σκέψεων.
Οόσν αφορά το τραγούδι, η Joan Baez θα είναι γνωστη σε αρκετούς, ήταν και σύντροφος του Bod Dylan, και κυριώς ήταν μια καλλιτέχνης ακτιβίστρια, είναι, γιατι ακόμη ζει. Παρατήρησα επίσης πως όταν προσπαθείς να μεταφράσεις ένα τέτοιο κομμάτι, μέσα απο τη διαδικασία χάνεται και λίγη απο τη γοητεία, αυτήν που ηχούν οι λέξεις όπως πρωτοδημιουργήθηκαν, στη γλώσσα που αυτό έγινε.
Ο Billy Rose ήταν ενας λόουράιντερ, ο Billy Rose ήταν ένας "νυχτερινός μαχητής"
Ο Billy Rose ήξερε απο μπλεξήματα όπως ήξερε οτι ηχεί το όνομά του
Συννελήφθη για μέθη
οδηγώντας το αμάξι κάποιου άλλου
Τα εύσημα πήρε ο τοπικός μεταμεσονύκτιος σερίφης
Σε μια φυλακή της Αριζόνα κάποιοι λένε την εξείς ιστορία
ο Billy καυγάδισε με τον αστυνόμο για λίγο γάλα που ο ίδιος απαίτησε
γνωρίζοντας πιος θα είναι πάντα το αφεντικό
γνωρίζοντας οτι θα πληρώσει το τίμημα
ειδαν οτι τελικά την πλήρωσε ακριβά
Στο πιο σκοτεινό κελί στην Α πτέρυγα
κρεμάστηκε κάποιο χάραμα
με ένα σημείωμα στο λαιμό του
μην μπλέκεις μαζί μου, απλά πηγαίνεμε σπίτι
Έλατε να κατεβάσουμε, βοηθήστε μας να ξαπλώσουμε
το νεαρό Billy κάτω
Ο Luna ήταν ένας μεξικανός που ο νόμος αποκαλούσε αλλοδαπό
επειδή πέρασε τα σύνορα με ένα μωρό και μια γυναικά
ενώ τα ρούχα του ίδρωναν στην πλάτη του
σκεφτόταν οτι θα μπορούσε να τα καταφέρει
να βγάλει μερικά λεφτά και να ξεκινήσει μια νέα ζωή
Δεν πέρασε πολύς καιρός όταν είδε οτι όλα άρχισαν να πηγαίνουν στραβά
δεν πρόλαβαν καν να βρουν ένα σπίτι να μείνουν
αυτός ο ξένος, με το καφετί δέρμα
τον έχωσαν σε κάποια φυλακή του Τέξας
αφήνωντας γυναίκα και μωρό αβοήθητα
Προσπάθησε να μειώσει τον πόνο μέσα του
με μια βελόνα στο χέρι του
αλλά η ντόπα απλά τον σταύρωσε
πέθανε χωρίς κανενας σχεδόν να νοιαστεί
Έλατε να κατεβάσουμε, βοηθήστε μας να ξαπλώσουμε
το νεαρό Luna κάτω
Και θα γκερμίσουμε, θα γκρεμίσουμε τις φυλακές
συθέμελα
Ο Kilowatt ήταν ενας 65χρόνος κατάδικος που ήλπιζε να μείνει ζωντανός
και να φύγει απο τη φυλακή, ξαναπερπατήσει στους δρόμους
όσο ο χρόνος πλησίαζε
ένιωσε όλο τον φόβο και την χαρά
μιας ζωής 35 χρόνια στη φυλακή
Και την ημέρα της αποφυλάκισης του τον πλησίασε η αστυνομία
και τον πηγάνε αργά πάλι στον διευθηντή της φυλακής
ο διευθυντής είπε "δεν θα έπρεπε να μείνεις εδώ
αλλά φένεται πως κάποιος κρατικός λειτουργός
ζήτησε για σένα άλλα 10 χρόνια"
Βγήκε να τον χτυπήσει ο ήλιος του Τέξας
οι μπάτσοι όλοι στέκονταν γύρω του
ο γέρο-Kilowatt έτρεξε 50 μέτρα
και πήδηξε απ'το παράθυρο
Θα μπορούσαν εύκολα και απλά να είχαν ξαπλώσει
τον γέρο άντρα στο έδαφος
Και θα γκερμίσουμε, θα γκρεμίσουμε τις φυλακές
σηθέμελα
Βοηθησέ μας, να γκρεμίσουμε τις φυλακές
συθέμελα
(Words and Music by Joan Baez)
Billy Rose was a low rider, Billy Rose was a night fighter
Billy Rose knew trouble like the sound of his own name
Busted on a drunken charge
Driving someone else's car
The local midnight sheriff's claim to fame
In an Arizona jail there are some who tell the tale how
Billy fought the sergeant for some milk that he demanded
Knowing they'd remain the boss
Knowing he would pay the cost
They saw he was severely reprimanded
In the blackest cell on "A" Block
He hanged himself at dawn
With a note stuck to the bunk head
Don't mess with me, just take me home
Come and lay, help us lay
young Billy down
Luna was a Mexican the law called an alien
For coming across the border with a baby and a wife
Though the clothes upon his back were wet
Still he thought that he could get
Some money and things to start a life
It hadn't been too very long when it seemed like everything went wrong
They didn't even have the time to find themselves a home
This foreigner, a brown-skin male
Thrown into a Texas jail
It left the wife and baby quite alone
He eased the pain inside him
With a needle in his arm
But the dope just crucified him
He died to no one's great alarm
Come and lay, help us lay
Young Luna down
And we're gonna raze, raze the prisons
To the ground
Kilowatt was an aging con of 65 who stood a chance to stay alive
And leave the joint and walk the streets again
As the time he was to leave drew near
He suffered all the joy and fear
Of leaving 35 years in the pen
And on the day of his release he was approached by the police
Who took him to the warden walking slowly by his side
The warden said "You won't remain here
But it seems a state retainer
Claims another 10 years of your life."
He stepped out in the Texas sunlight
The cops all stood around
Old Kilowatt ran 50 yards
Then threw himself down on the ground
They might as well just have laid
The old man down
And we're gonna raze, raze the prisons
To the ground
Help us raze, raze the prisons
To the ground
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου